Je herkent het vast wel, hoe ouder je wordt hoe meer je toch stiekem meer en meer op één van je ouders (of grootouders) gaat lijken. Ook al wil je nog zó graag voorkomen dat je bepaalde eigenschappen overneemt, toch lijkt het er in te sluipen (sterker nog, hoe harder je iets wilt voorkomen, hoe groter de kans dat je het patroon juist overneemt). Maar dat wil niet zeggen dat je bepaalde patronen niet kunt doorbreken. Een familieopstelling is uitermate geschikt om bepaalde patronen inzichtelijk te maken én te doorbreken.
Praktijkvoorbeeld – Afhankelijkheid in een relatie
“De relatie met mijn vader is altijd problematisch geweest. Hij was erg veel afwezig als kind en bemoeide zich eigenlijk totaal niet met de opvoeding. Dankzij de opstelling kwam ik erachter dat ik eigenlijk altijd zijn goedkeuring zocht, en dat nu bleef doen maar dan in relatie. Hierdoor werd ik erg afhankelijk en had ik continu bevestiging nodig dat het goed zat. Doordat ik nu heb ervaren hoe mijn vader zich voelt heb ik zo veel meer begrip voor zijn situatie. Hij wéét gewoon niet beter, en dat is eigenlijk vooral voor hem heel vervelend.
Sinds de familieopstelling merk ik, bijzonder genoeg, dat het contact met mijn vader ineens veel beter is. Hij vraagt meer naar mij en ik voel veel meer verbinding. Ik had nooit verwacht dat het effect zo ver zou gaan! Daarnaast heb ik besloten voorlopig even niet te daten en vooral aan mijn eigen ontwikkeling te werken. En voor het eerst voel ik me daar meer dan prima bij.” –> meer weten over transformatieve coaching
De werking van het familiesysteem
Els van Steijn legt in haar boek De Fontein heel mooi uit hoe een familiesysteem nu precies werkt. Zij maakt daar de symbolische vergelijking met een fontein. Elke positie heeft zo zijn eigen bak, jouw ouders staan in de bak van de fontein boven jou, en jou kinderen staan in de bak in de fontein onder jou. De bakken stromen in elkaar over, wat betekent dat iedereen profiteert van de stroom vanuit je familiesysteem. Wanneer iedereen op zijn of haar juiste plek staat voel je je energiek en in balans.
Nu kun je door allerlei redenen (onbewust) opstijgen in de fontein en niet meer profiteren van de overvloed van de fontein. Een aantal voorbeelden:
- Ouders gaan uit elkaar en gebruiken een kind als tussenpersoon, het kind stijgt op in de bak van de ouders en gaat tussen de ouders staan
- Moeder of vader komt te overlijden en één van de kinderen gaat de plek vervullen van moeder of vader, neemt als het ware de rol van moeder of vader op zich
- Een eerstgeboren kind komt te overlijden, het tweede kind wordt vervolgens behandeld alsof het het eerste kind is (maar is dat systemisch gezien niet en staat dus op de verkeerde plek)
Zo zijn er nog talloze voorbeelden te bedenken hoe je kunt opstijgen in je familiesysteem of op een verkeerde plek komt te staan. Mocht je dit onderwerp interessant vinden, raad ik je absoluut het boek de fontein aan of andere boeken die gaan over de werking van het familiesysteem.
Praktijkvoorbeeld – Het gevoel hebben er niet bij te horen
“Al zo lang als ik mij kan herinneren ben ik het buitenbeentje van de familiegeweest. Om de één of andere reden had ik altijd het idee dat ik er niet bij zou horen, dat mijn ouders minder van mij hielden dan van mijn broertjes en zusjes. Dit heeft ook zijn effect gehad op de basisschool en middelbare school, waar ik ook altijd het idee het dat ik er niet bij zou horen. Toen ik werd wegbezuinigd op het werk was ik het helemaal zat, hier moest ik iets mee doen.
Na de familieopstelling heb ik zulke mooie inzichten opgedaan: mijn ouders hielden wel degelijk evenveel van mij. Ik heb uit kunnen spreken wat er uitgesproken moest worden. Ik heb zo ontzettend veel losgelaten dankzij de opstelling dat het contact met mijn moeder (mijn vader is al een tijdje overleden) zo veel is verbeterd. Dat geldt ook voor het contact met mijn zusjes en broertjes. Ook bij mijn vriendinnen voel ik me nu meer ontspannen en zelfverzekerder. Ik mag er zijn! En voor het eerst voel ik dat dat waar is!” –> meer weten over transformatieve coaching
Hoe gaat een familieopstelling in zijn werk?
Een familieopstelling kun je in groepsverband doen (met participanten die dan in de positie van je vader, moeder en andere betrokken partijen staan) of individueel (1-op-1 met een coach). Individueel kan er dan gebruik gemaakt worden van plaatsankers op de vloer die dan symbool staan voor je familieleden, een gevisualiseerde opstelling in gedachten of met behulp van poppetjes (of andere attributen). In de praktijk gebruik ik met name de plaatsankers. Doordat je namelijk zelf op de posities staat kun je veel beter in de ervaring stappen en de meeste inzichten opdoen.
Je brengt een bepaald thema of hulpvraag in en daarop ga je de betrokken familieleden in het systeem plaatsen. Hierdoor krijg je dus heel inzichtelijk hoe de rollen zijn verdeeld, waar de posities wellicht niet optimaal staan en wat jou eigen positie is in het systeem. Uiteindelijk ga je transformatief te werk door de posities natuurlijk te laten verplaatsen zodat er weer balans ontstaat. De coach begeleid je hier dan bij en zal inspelen op wat het systeem vraagt. Belangrijk hierbij is dat er niets geforceerd wordt, maar dat het proces natuurlijk verloopt. Dan krijg je uiteindelijk de mooiste resultaten.
Praktijkvoorbeeld – Ongefundeerde jaloezie
“Hoewel ik het liever niet toegeef kan ik ontzettend jaloers zijn. Om helemaal niets eigenlijk. Ik had daar ook helemaal geen aanleiding voor. Ik ben nooit bedrogen in een relatie (voor zover ik weet natuurlijk). Maar mijn partner hoefde maar naar een andere vrouw te kijken en ik voelde de jaloerzie al door mijn lijf gieren. Het ene moment kon ik dat wegstoppen, maar het andere moment kon ik enorm uit mijn vel springen en ruzie zoeken.
Toen iemand mij attendeerde op een familieopstelling ging ik eens serieus nadenken, ik kon het gedrag zelf nergens plaatsen, kwam het misschien van mijn vader of moeder? Ineens herinnerde ik mij dat mijn oma ontzettend jaloers kon worden als opa een week weg was met de vrachtwagen, terwijl die man helemaal gek was van mijn oma. Vanuit de verhalen van mijn vader kon ik opmaken dat hij niet eens kéék naar andere vrouwen, laat staan vreemdgaan. Uit de opstelling bleek dat deze jaloerzie zelfs nog veel verder terugging naar mijn over-overgroot oma. Toen eenmaal de blokkade opgeheven was uit het systeem heb ik deze jaloerzie vanaf dat moment nooit meer ervaren, wat een opluchting was dat! Ik ben fan!” –> meer weten over transformatieve coaching
Wat kan een familieopstelling je opleveren?
✔ Loslaten van bepaalde belemmerende patronen, gedragingen of overtuigingen vanuit de familielijn
✔ Loslaten van ‘oud zeer’ naar een bepaald familielid en daarmee meer innerlijke rust
✔ Vermindering van angstklachten
✔ Meer inspiratie en motivatie
✔ Toegenomen gevoel van zelfvertrouwen, zelfliefde en zelfwaardering
In mijn trajecten maak ik regelmatig gebruik van familieopstellingen en ander systemisch werk. Herken jij jezelf in het bovenstaande verhaal? Dan kan transformatieve coaching je daar zeker bij helpen. Nadat je inzicht opdoet vanuit een familieopstelling is het de volgende stap om ook daadwerkelijk het veranderwerk te doen, met beide kan ik je begeleiden in het proces. Zo vat je de koe direct bij de horens.
