Het recept voor Burn Out

Burn out, het lijkt wel een epidemie. Wat maakt nu dat de ene persoon wél een burn out krijgt en de andere niet. Terwijl ze wellicht exact hetzelfde werk doen, beide een druk sociaal leven hebben en hoge ambities najagen. En nee, het heeft niks te maken met ‘zwak of kwetsbaar’ zijn. Of dat je niet om zou kunnen gaan met tegenslagen en teleurstellingen. Wanneer ben je nu meer vatbaar voor een burn out en wanneer niet? En belangrijker nog: hoe kun je het voorkomen?

In de praktijk krijg ik met enige regelmaat cliënten met een burn out of burn out gerelateerde klachten. Daarnaast ben ik natuurlijk zelf de spreekwoordelijke Sjaak geweest in 2018. Wat mij opvalt is dat vrijwel alle mensen met een burn out een aantal overeenkomstige kenmerken en/of gedragingen hebben, wellicht herken je er ook wel een aantal bij jezelf:

• Het is iemand die het heel graag anderen naar de zin maakt
• Perfectionistisch in alles wat je doet, en eigenlijk is het nooit echt goed genoeg
• De doordrijver die moeite heeft met stoppen en constant maar bezig blijft, er is desalniettemin altijd wel een klusje dat gedaan kan worden
• Iemand die moeite heeft met nee zeggen, grenzen aangeven en/of te veel verantwoordelijkheid op zijn of haar schouders neemt
• Is een tikkeltje (tikkeltje maar hoor) een controlfreak en wil stiekem het liefst dat alles op de eigen manier gaat (ergo: je hebt moeite met loslaten)

Nu klinken deze eigenschappen misschien wat negatief, maar elk gedrag heeft uiteindelijk een positieve intentie. Huh? Ja echt. Er is niets wat je doet, denkt of tegen jezelf zegt zonder dat daar een positieve intentie achter zit. Wellicht is de uiterlijke verschijning ervan minder positief, desalniettemin is de intentie juist.

Voorbeeldje: roken is uiteraard erg slecht voor je en laten we eerlijk wezen, ook niet echt heel lekker. Iedereen die ooit heeft gerookt of nog steeds rookt weet dat die eerste paar peuken echt te ranzig voor woorden waren, maar je zet door. Waarom? Omdat je er bij wilt horen. Omdat je een moment voor jouw alleen wilt hebben. Omdat het je helpt in momenten van stress. Die redenen zijn de positieve intentie van het negatieve gedrag.

De welbekende pleaser. Iedereen herkent deze wel bij iemand in zijn of haar omgeving óf uiteraard in jezelf. De pleaser vindt het vooral heel belangrijk dat het met anderen mensen goed gaat. Hierin wordt ook regelmatig een verzorgende rol aangenomen. Een pleaser zegt ook niet graag nee, en wanneer dat gebeurt gaat dit vaak gecombineerd met veel excuses en schuldgevoelens. Een pleaser staat vaak voor iedereen klaar. Het is dan ook vaak geen uitzondering dat een pleaser mensen in zijn of haar omgeving aantrekt die hier – bewust of onbewust – misbruik van maken.

Wanneer je aan een pleaser vraagt wat hij of zij nu eigenlijk wilt, krijg je vaak als antwoord: “weet ik niet”, of “maakt niet uit, wat jij vindt is prima”. Ze hebben de neiging meer mee te lopen dan perse hun eigen pad te volgen en kunnen zelfs zo ver doorslaan dat ze de eigen identiteit min of meer verliezen. Zeker in relaties is dit een veelvoorkomende valkuil.

Pleasen doe je niet voor niets. Er is altijd een onderliggende reden van het jezelf wegcijferen en alleen aan een ander denken. Het levert je iets op. Vaak gaat het hierbij om de behoefte om aardig gevonden te worden. Ons oerinstinct verteld ons nog steeds dat we in een groep veiliger zijn. Leuk gevonden worden is natuurlijk een zeer efficiënte manier om ergens bij te horen en daarmee een gevoel van veiligheid te creëren. Dieperliggend gaat het vaak om onzekerheid en twijfels aan zichzelf. “Ben ik wel leuk/goed/aardig/grappig genoeg?”.

Als ik die ene mail heb gestuurd kan ik dit telefoontje ook nog wel even sturen. Of: als ik de keuken in de sop zet kan ik de ramen ook wel even zemen, en die randjes boven de deuren ook maar meteen poetsen. Hé getsie, de klinken zijn ook vies, die neem ik ook wel even mee. De drammer is degen die maar niet lijkt te kunnen stoppen. Die altijd wel een klusje ‘verzint’ om maar bezig te blijven. Komen ze eindelijk toe aan rust? Dan gaat dat eigenlijk maar lastig zonder schuldgevoel of schaamte. Of rusttijd moet eerst ‘verdiend’ worden door het doen van een klusje.

Een vraag die je jezelf kunt stellen bij het doen van bepaald gedrag: “wat probeer ik hiermee te voorkomen?”. Dus in dit geval: wat probeert iemand te voorkomen door maar bezig te blijven? Het gaat hier vaak over nutteloos voelen. Wanneer je niks doet heb je geen functie, geen nut, ben je misschien wel niets waard. En daarmee kom je direct bij de onderliggende oorzaak: “ben ik het wel waard?”, “heb ik wel bestaansrecht?”. Ouch.

Ah yes, de perfectionist. De meestgehoorde ‘slechte’ eigenschap bij een sollicitatiegesprek. De perfectionist is iemand die het graag goed wil doen, extreem goed zelfs. En vaak ook alleen op de eigen manier. Dit zijn dan ook de mensen die taken niet graag uit handen geven omdat ze het zelf voor hun gevoel beter kunnen, of op de ‘juiste’ manier. Loslaten is vaak een heikel puntje. Ze houden graag de controle over wat er gebeurt en hoe iets gebeurt. Ze nemen daarbij veel te veel verantwoordelijk en dus ook hooi op hun vork. Ze zijn namelijk niet alleen kritisch naar zichzelf, maar ook naar de omgeving. Dit levert nogal eens wat frustraties op binnen relaties (jep, werk- maar zeker ook privé gerelateerd).

Naast veel stress en frustraties levert heeft ook perfectionisme een positieve intentie. Want waarom zou iemand perfectionisme nastreven? Een perfectionist probeert vaak onbewust afwijzing van anderen te voorkomen, want: hoe perfecter hoe minder ergens iets op aan te merken zou zijn. Daarbij gaat het vaak om bewijsdrang. Bewijsdrang naar zichzelf, of onbewust naar een dominant figuur zoals een vader of baas. De onderliggende overtuiging is dan ook, het zal je niet verbazen: “ik ben niet goed genoeg of ik kan het niet”.

De meest effectieve methode om van een burn out te herstellen óf natuurlijk te voorkomen is om het gedrag bij de bron te transformeren. Uiteraard gecombineerd met het herstellen van je energiepijl. Dat is dan ook de basis van mijn werkwijze. Concreet betekent dit, dat je gaat onderzoeken waar het gedrag ooit is ontstaan en ga je dáár de transformatie teweeg brengen. Waar is een bepaald gedrag ooit ontstaan en wat is daarvan de reden? Wat is de positieve intentie van het gedrag en hoe kan het wellicht hetzelfde bereiken maar dan op een positieve manier? En daar is een geweldige methodiek voor ontwikkeld.

Om de positieve intentie van jouw delen inzichtelijk te maken én het gedrag te transformeren is de methodiek Voice Dialogue ontwikkeld die je bij mij in de praktijk onder begeleiding kunt doen. Ik begeleid jou in het gesprek met je innerlijke delen en faciliteert in het proces naar transformatie. Waardoor je dus niet alleen inzicht krijgt in de waarom achter het gedrag, maar het gedrag ook daadwerkelijk kunt transformeren.

Nieuwsgierig naar wat voice dialogue voor jouw herstel kan betekenen?